saamskie tropy

I jeszcze kilka saamskich tropów (od kilku dni próbuję zdecydować, jak się pisze Saamowie, saamskich itp. czy też po prostu Samowie i samskich, jak chce prasa, np. "Rzeczpospolita"). W końcu przyjmuję jednak za tłumaczką, Marią Skibińską, i redakcją znakomitej książki Ailo Gaupa "Podróż na dźwiękach szamańskiego bębna" wydanej przez słowo/obraz terytoria tę pierwszą wersję):
Portal informacyjny National Sami Information Centre
Strona szwedzkiego Parlamentu Saamów (tylko po szwedzku i saamsku)
Instytut studiów saamskich na Uniwersytecie w Tromsø
W 2008 r. powstał film "The Kautokeino Rebellion" (Kautokeino Opprøret, reż. Nils Gaup), pokazujący dramatyczne wątki z XIX-wiecznej historii wspólnoty Saamów zamieszkującej okolice Kautokeino w Norwegii, regularnie wędrujących do Karesuando w Finlandii, gdzie mogli liczyć na wsparcie pastora Laestadiusa, walczącego z plagą alkoholizmu wśród Saamów (podsycanego, jak pokazuje historia, przez kolonizatorów - wątek, który w naszych realiach brzmi znajomo). Pojawia się więc postać legendarnego pastora Laestadiusa (obecnie twierdzi się, że także miał saamskie korzenie, a z pewnością założył rodzinę z Saamką) oraz luterański kościół laestadiański jako ruch oporu przeciw kolonizacyjnej misji oficjalnego norweskiego kościoła luterańskiego. Laestadius był rzeczywiście postacią bardzo intrygującą - z jednej strony założyciel niezwykle fundamentalistycznego odłamu w kościele luterańskim (takie oblicze pokazał Mikael Niemi w znakomitej powieści "Muzyka pop z Vittuli" wydanej niegdyś przez Czarne), z drugiej - badacz Laponii, botanik wspołpracujący z Królewską Akademią Nauk Szwecji, autor książki "Fragments of Lappish Mythology" opisującej tradycyjny świat saamskich wierzeń (dzieło zostało zagubione i zapomniane, wyszło drukiem w Szwecji dopiero ... w 1997 r.) Mówił w dialekcie północno-saamskim.
Kautokeino (Guovdageainnu) jest dzisiaj jednym z ważniejszych saamskich ośrodków kulturalnych - mieszka tutaj m.in. Nils Gaup oraz Niko Valkeapåå, wnuk legendarnego Nilsa-Aslaka Valkeapåå. Mieści się tutaj także uniwesytet saamski. Oficjalna strona miasteczka jest wyłącznie po norwesku i saamaku, ale jest wersja "turystyczna" po angielsku. A tutaj można znaleźć artykuł o Kautokeino widzianym z perspektywy dziennikarza... baskijskiego. I jeszcze Resource Center for the Rights of Indigenous People Galdu, tym razem również po angielsku, z obfitą linkownią i artykułami z magazynu "Galdu".